- KAB rust- en vakantiecentrum Nieuwenoord
Op donderdag 26 juni 2014 schrijft Leen Bakker een verhaal over Nieuwenoord op de website van www.groenegraf.nl. Een website voor Baarnaars en Barinezen.
Ik ben in deze Leen Bakker veel dank verschuldigd, omdat zijn verhaal tot op heden de enige vertelling is dat over Nieuwenoord bekend is. Zijn verhaal staaft de beelden die door de familie zijn vastgelegd tijdens de aanwezigheid van Riet en Peter.
De foto's bij het verhaal van Leen Bakker zijn van 1952.
| - Nieuwenoord met de zusters
Op 31 januari 1955 draagt het KAB rust- en vakantiecentrum over aan de Kleine Zusters van de Heilige Jozeph.
Deze congregatie van de Kleine Zusters van de Heilige Jozeph sticht een Rooms-Katholieke 'inrichting voor ‘zwakzinnigen’. Het onderkomen staat nu bekend als 'Amerpoort'. In 2015 is de 60 jarige geschiedenis van Amerpoort vastgelegd.
De begeleidende zwart-wit foto komt van postcards.nl en toont het gebouw Nieuwenoord / Amerpoort in 1967.
| |
Het Katholieke Arbeiders Beweging (K.A.B.)-rust, en vacantiecentrum Nieuwenoord ligt nog een beetje nieuw tussen de donkere dennen van het landgoed Drakenburgh.
Zestig hectare bos en heide zorgen er voor rust en frisse lucht. Het snateren van de eenden en ganzen in de vijver voor het huis is nagenoeg het enige geluid, dat de rust verstoort. Het is een ideale plaats om de stad en de zorgen van het dagelijkse leven te vergeten.
.jpg)
Nieuwenoord is tien maanden van het jaar rust- en herstellingscentrum en twee maanden vacantieoord. Tien maanden staan de deuren open voor zwakke en herstellende mannen en vrouwen, die op doktersattest komen rusten. Dit werk wordt, wat de vrouwen betreft, gefinancierd door Herwonnen Levenskracht. Nieuwenoord vervangt Sonnehaert, waar reeds voordien rustbehoevende moeders uit gezinnen van K.A.B.-leden werden verpleegd.
Hoewel alles aan Nieuwenoord nog de gloed van liet nieuwe heeft, is het bouwwerk in feite de verwezenlijking van een reeds vóór de oorlog gekoesterd ideaal van de K.A.B. in 1939 begon men met de bouw. Toen de fundamenten gelegd waren en het souterrain was afgebouwd, moest het werk door de oorlogsomstandigheden gestaakt, worden. Eerst: in 1950 heeft, men het kunnen hervatten. Maar toen is het ook in een zeer korte tijd klaargekomen. In Juli l951 werd het voor vacantiegangers opengesteld. terwijl de verf nog maar nauwelijks droog was.
.jpg) .jpg) Nieuwenoord is een indrukwekkend, groot gebouw, maar niettemin gaat er een zekere vriendelijkheid van uit. Er is niets van de gestichtsachtige sfeer, die men nog wel eens in rusthuizen aantreft. Integendeel, als men niet beter wist, zou mem zich in een groot hotel wanen. Men gaat er binnen door een draaideur en komt in een mooie hal, waar aan het eind van de loper een portier achter een balie staat. Hij is de vraagbaak van alle gasten en door middel van telefoon of omroepinstallatie kan hij iedereen in huis bereiken. In zijn "heiligdom" staat een grammofoonversterker om overal waar dat, verlangd wordt muziek in huis te brengen. De conversatiezaal en de eetzaal, die respectievelijk links en rechts van de hal liggen, zijn ruim, licht en gezellig.
.jpg)
Er heerst geen luxe, maar de kleuren van stoelen, wanden en gordijnen zijn met zoveel smaak gecombineerd, dat het geheel ontegenzeglijk een behaaglijke indruk maakt. De patiënten verblijven er vier weken, hoewel de mogelijkheid bestaat. dat deze termijn verlengd wordt, Twee dokters bezoeken regelmatig dit 'hotel'. Zij hebben er hun spreekkamer en er is een ziekenzaaltje. Op de bovenverdiepingen zijn kamers voor twee. drie en vier personen. Aan de achterzijde van het huis zijn de lighallen, waar de patiënten 's middags kunnen rusten. Moeders met kinderen behoeven hun baby's niet thuis te laten.
.jpg) Er is een kinderkamer, waar gediplomeerde verpleegsters en kinderverzorgsters over de kleintjes waken. Ook aan de geestelijke verzorging is gedacht, Er is een kleine, intieme kapel en er is een vaste rector, de priesterzoon van de bekende K.A.B.-pionier wijlen Henri Hermans.
In elk hotel moet het eten zo zijn dat de roem van de keuken als het ware de reclame is voor de zaak. Hoewel men in Nieuwenoord zulk een propaganda niet behoeft, heeft het domein van de kok er toch reeds een vermaardheid gekregen.
Een goede keuken is van veel belang in een tehuis voor zwakken en herstellenden. De leiding is daarvan terdege overtuigd. De keuken heeft een zeer moderne uitrusting. In één ding verschilt Nieuwenoord van een hotel. De huiselijke sfeer die heerst, zal men moeilijk in een hotel kunnen aantreffen. Men behoeft er zich in een alledaags pakje niet onwennig te gevoelen tegenover de zwartgerokte kelners, want die zijn er niet. Meisje in eenvoudige doeltreffende uniform zorgen voor de bediening. Men kan er rustig op zijn pantoffels door de gangen lopen, de portier zal er u niet lastig om vallen.
.jpg)
De directeur tenslotte, de heer J.H.A. de Bruijn, is voor de logés eerder een vriend dan een hoteldirecteur. Als men dit betwijfelt, dan moet men maar eens vragen aan en directeur van een groot hotel of men in zijn zalen muziek- en ontspanningsavondjes mag organiseren. En zo iets behoort in Nieuwenoord niet tot de uitzonderingen.
Nieuwenoord werd in 1955 door de Zusters overgenomen van de Katholieke Arbeiders Beweging (KAB). De zusters bouwden Nieuwenoord om tot een instituut voor geestelijk en lichamelijk gehandicapten. In 1960 verhuisden de Zusters naar de Emmalaan.
|
Met grote dankbaarheid in het hart jegens God leggen we in dit boek vast dat op 31 januari 1955 de Kleine Zusters van de Heilige Jozef haar intrek namen in Nieuwenoord te Baarn”, schreef ‘de algemene overste’ in haar dagboek.
60 jaar geleden stichtten nonnen de locatie Nieuwenoord in Baarn. Nieuwenoord groeide uit tot Amerpoort. Andere organisaties haakten in de loop van de tijd aan en maakten de organisatie tot wat ze nu is.
Nieuwenoord
.jpg)
De congregatie van de Kleine Zusters van de Heilige Jozeph sticht een rooms-katholieke 'inrichting voor ‘zwakzinnigen’. Het zijn aanvankelijk zeven nonnen uit Heerlen die als taak krijgen boven de grote rivieren een instelling voor gehandicapten op te bouwen. In de toen nog grote katholieke gezinnen was de nood soms hoog. Gehandicapte kinderen legden een groot beslag op het gezin. Na enkele vergeefse pogingen komen de nonnen terecht op Nieuwenoord in Baarn. Ze nemen het hoofdgebouw met inventaris, de directeurswoning en veertig hectare grond over van de Katholieke Arbeiders Beweging, die het heeft laten bouwen als vakantie- en herstellingsoord. De kosten: 1.250.000 gulden.
Op 1 april 1955 om 11.00 uur komt het eerste 'patiëntje': Herman van Loon uit Amersfoort. Al snel gevolgd door 5 kinderen uit de buurt van Den Haag. Nieuwenoord groeit snel. Eind 1955 zijn er 131 kinderen, 23 religieuzen en 25 leken, onder leiding van overste Christeta Clement. Als zij in 1962 afscheid neemt, is de instelling in grootte verdrievoudigd. De beginjaren van Amerpoort worden prachtig belicht in de film ‘Zorg met een missie - over de nonnen van Nieuwenoord’, gemaakt naar aanleiding van het 50-jarig bestaan van Amerpoort in 2005.
Diploma's en nieuwbouw
Overste Christeta is er al snel van overtuigd dat zwakzinnigen niet ziek zijn. Nieuwenoord moet dus niet op een ziekenhuis lijken. En dat er naast verzorging ook sprake moet zijn van ontwikkeling. In 1959 wordt het eerste nieuwe paviljoen geopend: Civitas Dei, met 6 vleugels voor elk 18 kinderen en een vleugel voor 'heilgymnastiek'. Het is de eerste stap naar kleinschaligheid en kleinere groepen. In 1960 verrijst het Klooster voor de zusters, gevolgd door de verpleegstersflat en het tweede paviljoen Mariaoord, compleet met een school. Om ook de deskundigheid te bevorderen, krijgt Nieuwenoord een eigen opleiding. In 1961 ontvangen de eerste religieuzen en leken hun Z-diploma.
In de jaren '60 wordt de rol van de religieuzen teruggedrongen en nemen steeds meer leken cruciale posities over. De bemoeienis van de zusters buiten werktijd, bijvoorbeeld in de zusterflat, wordt steeds minder geaccepteerd. Er zijn fricties tussen het nog in Limburg zetelende bestuur en de directie in Baarn. Eind jaren '60 wordt de 'katholieke zwakzinnigeninrichting' een 'katholiek ziekenhuis (later centrum) voor geestelijk gehandicapten'. Die naam blijft tot 1986 gehandhaafd.
De 'wilde jaren'
Cees van den Muijsenbergh treedt aan als directeur: de eerste niet-medicus aan het hoofd van een gezondheidsinstelling. Dat is wennen. Hij maakt schoon schip om het grote personeelsverloop stoppen. Ook betrekt hij ouders meer bij Nieuwenoord. Voor die tijd uniek. Er wordt flink gebouwd op het terrein. Van den Muijsenbergh wacht niet altijd de vergunningen af. Hij laat Nieuwenoord gestaag groeien, zonder de publiciteit te zoeken. Deze turbulente periode wordt uitgebreid belicht in de film ‘De wilde jaren - over het tijdperk Van den Muijsenbergh' gemaakt naar aanleiding van het 50-jarig bestaan van Amerpoort in 2005.
Motorrun en Truckersrun
Op 27 mei 1984 rijden voor het eerst 50 motoren met zijspan door de poort. De eerste Nieuwenoord Motorrun is een feit en een traditie is geboren. In 1986 vertrekken de nonnen van Nieuwenoord. De Kiwanis Club uit Laren organiseert in 1989 de eerste Gooise Karavaan (of Nieuwenoord Truckersrun): een lange stoet grote vrachtwagens die onder luid getoeter een tocht maakt door ´t Gooi met aan boord cliënten van Amerpoort. Het is het oudste evenement in zijn soort in Nederland en wordt nog ieder jaar gehouden.
Eemhorst en ASVZ
Nieuwenoord wil cliënten laten kiezen: wonen op het instellingsterrein of kleinschalig in de regio. Daarom fuseert Amerpoort in 1995 met De Eemhorst, een stichting die in 1971 is opgericht en zich in de regio Amersfoort richt op dagbesteding voor mensen met een verstandelijke beperking. Samen krijgen ze een nieuwe naam: De Amerpoort. In deze jaren komen ook kleine instellingen als de Nieuwe Weg in Soest en De Eik onder de vleugels van De Amerpoort. In 2004 volgt een fusie met ASVZ Utrecht (onderdeel van het landelijke ASVZ). Amerpoort ASVZ wordt de nieuwe naam.
ASVZ is opgericht in 1964, naar aanleiding van een onderzoek waaruit bleek dat er een tekort was aan mogelijkheden om kinderen met een verstandelijke beperking een vakantie of langdurige verzorging te bieden. De Stichting Algemene Vakantiehuizen voor Zwakzinnigen verandert in april 1968 haar naam in Algemene Stichting voor Verzorging en Verpleging van Zwakzinnigen (ASVZ). In de jaren zeventig groeit ASVZ explosief. Op last van het ministerie wordt de organisatie in 1983 in regio’s verdeeld. Zo ontstaat ASVZ Utrecht, het onderdeel waarmee De Amerpoort in 2004 fuseert. De huidige naam van de organisatie wordt sinds 1 januari 2007 gevoerd. Op die dag verandert ASVZ haar naam in Carante Groep, het samenwerkingsverband waarvan Amerpoort nog altijd deel uitmaakt. Van de naam zijn toen de letters ASVZ afgevallen, alleen 'Amerpoort' blijft over.
Nieuwe fusies
In 2010 fuseert Amerpoort met Christophorus, een antroposofische instelling die zich vooral richt op kinderen en jongeren met een verstandelijke beperking. Huize Christophorus werd in 1953 gestart in Bosch en Duin. Het is nog steeds onderdeel van de internationale Camphill-beweging, In 2010 ontfermt Amerpoort zich ook over Etrog. Deze joodse woonlocatie voor mensen met een beperking was onderdeel van het Sinai Centrum. Toen dit naar Amstelveen verhuisde, wilden de bewoners graag in de buurt van hun familie, vrienden en werk in Amersfoort blijven. Joodse rituelen en gebruiken worden in ere gehouden bij Etrog. In januari 2011 komt Theater Totaal erbij: een artistieke dagbesteding waar cliënten hun droom waar maken om als uitvoerend artiest te werken in theaterproducties of in één van de bands. In 2012 volgt een fusie met kinderopvang Irene in Utrecht. Irene verzorgt de opvang van kinderen van 0 tot 4 jaar die niet terecht kunnen bij reguliere kinderdagverblijven.
|
|
Op 27 februari 1954 besloot ik, Peter van der Eem, op de zolderkamer aan de Zweedsestraat 69a te Rotterdam het levenslicht te zien. Opa en Oma dolgelukkig met het kleinkind van hun enige dochter. Vader dolgelukkig als pa. En moeder dolgelukkig als ma, doch wel met de nodige fysieke problemen als gevolg van de zware bevalling.
