| versie 18 februari 2020 |
| Jozef van Elsacker |
| De moord tijdens de Tweede Wereldoorlog op en de begrafenis van de politiek gevangene Jozef van Elsacker na de bevrijding heeft veel indruk binnen de gemeente Hoogstraten achtergelaten. Zijn herbegrafenis op 18 januari 1948, in het teken van alle lokale politieke gevangenen, bij de Sint-Katharinakerk te Hoogstraten, is opmerkelijk genoeg vastgelegd op zwart-wit-film, weliswaar zonder geluid. |
Jozef (Pierre) van Elsacker werd op 15 september 1898 geboren te Turnhout. Hij diende naar verluidt als jonge vrijwilliger tijdens de Eerste Wereldoorlog.Op 11 augustus 1924 huwde hij in zijn geboorteplaats met Maria Jeanette van Looy. Er werd één zoon geboren, Willy, in 1927. Het gezin kwam in januari 1940 uit Turnhout en vestigde zich in de Karel Boomstraat, recht tegenover de toenmalige Jongenschool. Jozef Van Elsacker werd aangesteld als griffier voor het Vredegerecht van het kanton Hoogstraten in de Gelmelstraat. Jozef raakte tijdens de tweede wereldoorlog betrokken in het verzet. Hij werd de sectie-overste voor Hoog¬straten van het Kempisch Legioen en "agent van de clandestiene pers". Op 1 mei 1944 ontsnapte Jozef waarschijnlijk ternauwernood aan arrestatie tijdens een grootscheepse razzia waarbij een 20-tal personen in Hoogstraten, Minderhout en Meer door de Duitse veiligheidsdiensten werden aangehouden. Hij dook mogelijk onder in de buurt van zijn woonplaats. In de loop van september 1944 werd zijn eigen woning met een tweetal huizen van buren trouwens aangeslagen door het Duitse leger als onderkomen voor de staf van het veldhospitaal dat een aantal dagen in de Jongenschool werd ingericht. Op 25 september 1944 sloeg het noodlot toe. Jozef Van Elsacker werd alsnog gearresteerd toen hij uit het huis kwam van de weduwe Pinxteren, op de hoek van de Gelmelstraat en de huidige Dokter Versmissenstraat (indertijd Wolvenstraatje). Hij werd met 16 lotgenoten uit onze regio afgevoerd naar het noorden van Duitsland.  Volgens de dodenlijst van het concentratiekamp Neuengamme kreeg Jozef aldaar 56567 als gevangenennummer. Van Elsacker overleed officieel op 13 december 1944 in KZ Neuengamme, maar hij werd begraven op het reusachtige kerkhof Hamburg-Ohlsdorf. Dit wijst er op dat Jozef in feite overleed in een Aussenlager in de noordduitse metropool zelf en dat zijn overlijden enkel administratief werd gemeld in het Hauptlager. Een dergelijke verlegging van de plaats van overlijden van een bijkamp naar het hoofdkamp kwam vaker voor. Een en ander wordt overigens bevestigd door de reeds vermelde dodenlijst, de Effektenliste en een naoorlogse Belgische gegevensbank die aangeven dat Jozef overleed in het Aussenlager Hamburg-Spaldingsstrasse. De gegevensbank vermeldt voor hem tevens dat hij in Neuengamme arriveerde op 25 september 1944 - dat lijkt nogal snel na zijn arrestatie op dezelfde dag (!) - en dat hij vandaar in oktober werd overgeplaatst. In oktober 1944 werd er door de SS in het Sperrgebiet Hamburg-Hammerbrook een bijkomend Aussenlager van KZ Neuengamme opgericht. De mannelijke Häftlinge werden in een voormalige tabakopslagplaats in de Spaldingstrasse 156/158 ondergebracht. In feite ging het om de achterbouw van een bureaucomplex. Over zeven etages werden daar maar liefst 2.000 gevangenen ondergebracht. Verdeeld over verschillende Kommandos werden ze op wisselende locaties ingezet bij het puinruimen en het bergen van lijken in het zwaar gebombardeerde Hamburg of zelfs bij het onschadelijk maken van blindgangers. Anderen repareerden spoorwegen, herstelden telefoonverbindingen of recupereerden bruikbaar materiaal uit de puinhopen. Weer anderen werden tewerkgesteld in de botanische tuin in de binnenstad. De loodzware arbeid op veelal levensgevaarlijke plaatsen deden het dodental sterk stijgen.  Men houdt thans rekening met 800 slachtoffers die naar het Hauptlager of naar het Ohlsdorfer Friedhof werden overgebracht. De overlevenden van het kamp in de Spaldingstraat werden overigens op 17 april 1945 door de SS naar Sandbostel afgevoerd.Eind december 1947 werd Jozefs stoffelijk overschot gerepatrieerd naar het Schoonselhof te Antwerpen. Op 12 januari 1948 werd hij overgebracht naar Hoogstraten en zes dagen later, tijdens een plechtigheid voor alle lokale politieke gevangenen, herbegraven bij de Sint-Katharinakerk. Hiermee was Jozef Van Elsacker één van slechts twee omgekomen politieke gevangenen uit de deelgemeente Hoogstraten - op 12 - die een bekend graf hebben gekregen. Vermoedelijk verdween zijn graf evenwel toen de oude begraafplaats rond de kerk werd opgeruimd. Francis Huijbrechts (Werkgroep Op het Oorlogspad - vzw Erfgoed Hoogstraten) |